تربیت جنسی
تربیت جنسی از ضروریات اصلی در پرورش فرزندانمان است. نداشتن دانش کافی در این زمینه در سنین کودکی میتواند آسیب های جبران ناپذیری برای کودک بهمراه داشته باشد. خوشبختانه در سالهای اخیر بسیاری از والدین نسبت به تربیت جنسی فرزندشان آگاهی بیشتری پیدا کرده اند و تابوهای که قبلاً در جامعه در این زمینه به طور فراوان و گسترده وجود داشت کمتر شده است. هشیاری والدین در این زمینه و چاپ کتاب های داستانی با محوریت تربیت جنسی به کودک از اتفاقات خوب این دوران است. اما تا رسیدن به فراگیر شدن لزوم این تربیت در بین تمام والدین و در دسترس قرار گرفتن آموزش درست و اصولی برای همه هنوز راه طولانی باقی است.
همه ما باید در نظربگیریم که در چنین شرایطی به عنوان یک والد مسئولیم تا به دنبال کسب مهارت تربیت جنسی کودک خود باشیم و از کتاب ها، دوره ها و جلسات که توسط روانشناسان متخصص در این زمینه وجود دارد، بهره ببریم.
منظور از تربیت جنسی کودک چیست؟
تربیت جنسی به “انتقال دانش و مهارتهای مرتبط با مسائل جنسی به کودک، پاسخ اصولی به پرسشها و کنجکاویهای وی و بیان ارزشهای خانواده پیرامون این مسائل” گفته میشود. این اطلاعات باید درست، علمی و کافی ارائه شوند و محتوای آنها با سن و درک کودک متناسب باشد.
تربیت جنسی کار چه کسانی است؟
تربیت جنسی کودک یکی از مهارت مهم در فرزندپروری است و والدین اولین و مهم ترین افراد مسئول در این زمینه هستند. کودک میتواند در بستر امن و صمیمی خانواده آگاهی کافی در این باره پیدا کند و به پرسش هایش پاسخ داده شود. روانشناسان کودک نیز در انتقال این دانش به والدین و به کودکان تاثیرگذار هستند.
در سطح کلان نیز مهدها، مدارس، سازمان های مرتبط با کودک و رسانه های اجتماعی رسالت انتقال علمی و اصولی این مهارت را به کودکان برعهده دارند که متأسفانه در جامعه ما چنین بستری فراهم نیست.
همچنین در بخش کتاب دچار کمبود هستیم به گونه ای که کتابهای معتبر- تألیفی یا ترجمه شده – و به دور از سانسورهای غیرعلمی وجود ندارند یا اکثراً از محتوای جامعی برخوردار نیستند. اینجاست که با منابع محدود در دسترس، روانشناسان کودک تنها افراد متخصص و با یافته های علمی هستند که می توانند به یاری والدین بیایند. توجه کنید که به توصیه و راهکارهای افراد غیر متخصص، دوستان و یا آشنایان هیچگاه اعتماد نکنید و حتماً به یک روانشناس کودک متخصص در زمینه تربیت جنسی رجوع کنید.
تربیت جنسی در کودکان چه مزایایی دارد؟
تربیت جنسی از سال های اولیه رشد مزایای بسیاری دارد. برخی از والدین، میدانند که بالاخره روزی باید درباره این مسائل با فرزندشان صحبت کنند. اما برخی دیگر هنوز در انکار هستند و یا امیدوارند که فرزندشان این دانش را خودش بتدریج کسب کند. مزایای تربیت جنسی کودک عبارتند از؛
- سلامت اندام های جنسی
“کودک به سلامت اندام جنسی خود توجه میکند”
آموزش نحوه بهداشت و پاکیزه نگاه داشتن این اندام ها نه تنها سبب پیشگیری از آسیب و عفونتهای جاری میگردد بلکه در سلامت و کیفیت ارتباط جنسی فرزندمان در بزرگسالی نیز نقش بسزایی دارد. کودک باید بیاموزد که چگونه میتواند سلامت اندام جنسی خود را حفظ کند.
- تصویر بدنی مثبت
“کودک نسبت به بدنش احساس مثبتی پیدا می کند”
با صحبت کردن راحت و صادقانه درباره بدن به ویژه صحبت درباره اندامهای جنسی به کودک این پیام را میدهیم که در بدنش چیزی وجود ندارد که باعث شرمندگی باشد. کودک باید بتواند بدن خود را همانگونه که هست بپذیرد و دوست بدارد. چنین کودکانی نسبت به بدن خود مهربان هستند و در آینده کمتر بدنبال تغییر و دستکاری بدن خود خواهند رفت. متأسفانه امروزه فشار بسیاری از سوی جامعه برای داشتن چهره و بدنی با معیارهای خاص وجود دارد که برای کودکان و نوجوانان ناآگاه بسیار آسیب زننده است.
- هویت جنسی سالم
“کودک درباره جنسیت (پسر یا دختر بودن) خود احساس خوبی خواهد داشت”
بخش مهم رشد و تحول جنسی، درک و پذیرش جنسیت خود است. شناخت اندام های جنسی و کارکرد آنها به پذیرش جنسیت در کودک به عنوان یک پسر یا یک دختر کمک میکند. پرداختن به این موضوع از سال های کودکی سبب میشود تا وی بدن خود را بهتر بشناسد و احساسات خود را بهتر درک کند تا آشفتگیهای مرتبط با هویت جنسی در نوجوانی بروز پیدا نکنند و یا قابل مدیریت باشد.
- رابطه والد- کودک بهتر
“کودک بیشتر با والد خود درباره مشکلات خود صحبت میکند”
یکی از بزرگترین مزایای تربیت جنسی این است که در نظر کودکمان به عنوان والدی پاسخگو شناخته خواهیم شد. او درمییابد که بجای جستجو در اینترنت و یا پرسش از دوستانش، میتواند پرسشهایش را به راحتی و به دور از قضاوت با ما درمیان بگذارد. فرزندمان ممکن است اطلاعات نادرست و یا بیاساسی درباره مسائل جنسی دریافت کند اما مهم اینجاست که میدانند میتواند برای کمک روی ما حساب کند.
- مشخص کردن مرزها
“کودک تفاوت رفتار مناسب و نامناسب را میفهمد”
مشخص کردن مرزها از مهمترین بخشهای تربیت جنسی است. با آموزش مسائل ایمنی و پیشگیری از سوءاستفادهجنسی، فرزندمان میتواند رفتار مناسب و نامناسب را از هم تشخیص دهد. به طور مثال او میداند که لمس نامناسب چیست و در صورت مشاهده آن، والد یا بزرگتر مورد اعتمادش را در جریان قرار میدهد.
- پذیرش تغییرات
“کودک تغییرات جسمی و هیجانی خود را بهتر درک میکند و میپذیرد”
بسیاری از کودکان با شروع دوره بلوغ نسبت به تغییراتی که در حال رخ دادن است، نگرانی میشوند. اگر فرزندمان درباره بلوغ و تغییرات احساسی و رفتاری آن آگاه باشد، بجای مقاومت در برابر این تغییرات، آنها را میپذیرد و با آنها کنار میآید. کودک باید بداند که با شروع بلوغ تغییرات بدنی در وی رخ می دهد و ممکن است احساس های متفاوتی را تجربه کند. او باید برای آنها آماده باشد.
- پیشگیری از سوءاستفاده جنسی
“کودک می تواند لمسهای جنسی و یا نامناسب را تشخیص دهد و آنها را گزارش کند”
آموزش مهارت های محافظت از خود بخش مهمی از تربیت جنسی در سال های اولیه زندگی است. این بخش شامل آموزش ایمنی بدن، احساسها، نشانه های هشدار اولیه، مقاومت، همگانی وخصوصی، حریم شخصی، افراد امن و غیره میشود.
کودکانی که مهارتهای محافظت از خود را یادگرفتهاند، میتوانند سوءاستفادههای جنسی را تشخیص دهند، آنها متوقف کنند و به افراد امن خود گزارش دهند. به عنوان یک والد موظفیم بستری فراهم کنیم تا کودک بتواند به راحتی درباره این موضوعات با ما صحبت کند.
باورهای نادرست والدین نسبت به تربیت جنسی کودک؛
متاسفانه هنوز هم باورهای نادرستی در تربیت جنسی در بین والدین دیده می شود. می تواند به برخی از آنها اشاره کرد؛
- تربیت جنسی باعث بلوغ زودرس کودکم می شود!
- تا کودکم سوالی در این باره نپرسد لزومی ندارد راجع به آن صحبت کنم!
- کودک من هنوز خیلی کوچک است و برای دانستن این موضوعات زود است!
- خودم مراقب سوءاستفاده جنسی از کودکم هستم و نیازی نیست او در این باره بداند!
- کودکم اصلاً در این باره کنجکاو نیست چرا باید راجع به این موضوعات با او صحبت کنم!
- دانستن موضوعات جنسی سبب ترس و نگرانی فرزندم میشود!
این باورهای اشتباه والدین شرایطی را در خانواده ایجاد میکنند که بر اثرآن کودک نمیتواند به موقع آگاهیهای درستی کسب کند و به راحتی و بدون قضاوت پاسخ سوالهایش را بیاید. اینجاست که کودک برای یافتن جواب های خود به سراغ منابع نامعتبری مانند دوستان و یا اینترنت میرود.
جلسات تربیت جنسی کودک کلینیک مکث چگونه است؟
یکی از دغدغههای مهم تیم روانشناسی کودک کلینیک مکث آموزش مهارت تربیت جنسی کودک به والدین است. بخش مادر و کودک مکث با درک ضرورت دانستن این مهارت مهم در والدین و با هدف ارتقا دانش علمی و اصولی مادران و پدران جلسات آموزش تربیت جنسی کودک را برگزار میکند. سرفصل های این جلسات شامل موارد زیر است؛
- تعریف تربیت جنسی در کودک و سن آغاز آن
- آگاه سازی، شرم زدایی و تابوشکنی نسبت به تربیت جنسی
- اصول گفتگو پیرامون تربیت جنسی با فرزندمان
- پاسخ های مناسب به پرسش های رایج کودک در هر سن نظیر؛
- من از کجا اومدم؟
- بچه چطوری به دنیا میاد؟
- بچه چطوری رفته توی شکم مامانش؟
- فرق بین پسر و دختر چیه؟
- چرا اندام خصوصی پسر با دختر فرق داره؟
- آشنایی با اندام ها جنسی، کارکرد و بهداشت آنها
- آموزش حریم شخصی و احترام به آن
- تشخیص لمس خوب و بد
- انواع سوء استفاده جنسی از کودک و نحوه پیشگیری و مقابله با آنها
- خودارضایی در کودکان و راهکارها
- برخورد درست با کودک در اتفاقاتی نظیر دیدن پورنوگرافی
- آشنایی با شکل گیری هویت جنسی در کودک