کودک ما برای زندگی به چیزی بیش از آنچه در مدرسه یا کلاسهای فوق برنامه یاد می گیرد، نیاز دارد. دغدغه بیشتر والدین این است که کودکشان در ریاضی و علوم پیشرفت کند و یا زبان انگلیسی اش تقویت شود تا از همسالانش عقب نماند. اما آیا کودکتان اعتماد به نفس کافی و تابآوری خوبی در زندگی دارد، میتواند تصمیمهای درستی برای خود بگیرد، یا برعکس اگر مشکلی برایش پیش بیایید آشفته میشود و احساس درماندگی میکند یا حتی انتظار دارد شما مشکلش را حل کنید.
مهارتهای زندگی در واقع به مجموعهای از مهارتهای ضروری گفته میشود که فرد برای روبرو شدن موثر با چالش های زندگی به آنها نیاز دارد. یادگیری این مهارت ها سبب بهزیستی و رشد روانی- اجتماعی فردی میشود.
سازمان جهانی بهداشت، مهارتهای زندگی را این گونه تعریف کرده است: “توانایی رفتار سازگارانه و مثبت که افراد را قادر میسازد تا به طور مؤثر با خواستهها و چالشهای زندگی روزمره برخورد کنند.”
فراگیری مهارت های زندگی از سنین پایین سبب میشود تا کودکان پرچارهتر با مشکلات زندگی روبرو شوند. انعطاف پذیری آنها را بالا می برد و بر روی اعتماد به نفش شان تاثیرات شگرفی می گذارد. یادگیری مهارتهای زندگی به کودک کمک می کند تا خود و زندگی را بهتر بشناسد و راه و رسم شخصی خود را برای زندگی پیدا کند.
مهارتهای زندگی درسهای باارزشی هستند که فرد میتواند در تمام طول زندگی از آن استفاده کند. انواع مختلفی از مهارت های زندگی وجود دارند. در ادامه به برخی از مهم ترین آنها می پردازیم؛
- مهارت تصمیمگیری
گرفتن تصمیم مناسب در زندگی، مهارتی است که هر فردی باید آن را در سنین پایین بیاموزد، تا زمانی که با چالشی مواجه میشود بتواند شرایط موجود را بررسی کند و تصمیم مناسب را بگیرد. کودک باید اصول تصمیم گیری بداند و از این مهارت در زندگی روزمره استفاده کند. والدین در پرورش این مهارت نقش اساسی دارند، آنها میتوانند با دادن فرصتهای تصمیمگیری در موقعیت های مختلف این مهارت را در کودک خود تقویت کنند. هر چه کودک در تصمیم گیری بهتر و مستقلتر عمل کند، اعتماد به نفس و احساس خودکارآمدی بیشتری در وی شکل میگیرد.
- مهارت ارتباط اجتماعی
داشتن ارتباط اجتماعی با کیفیت یکی از شاخصه های اصلی سلامت روان است. انسان موجودی اجتماعی است و نیازمند تعامل با دیگران است. مهارت ارتباط اجتماعی به توانایی برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی با دیگران گفته میشود. قواعد و اصول برقراری ارتباط، همدلی، همکاری و گوش دادن فعال از جمله مهارت هایی هستند که در این حیطه قرار میگیرند. تقویت مهارت برقراری رابطه تأثیر مستقیمی بر اعتماد به نفس کودک می گذارد و به او در دوست یابی و پذیرفته شدن در گروه همسالانش کمک می کند.
- مهارت تفکر خلاق
تفکر خلاق به توانایی دیدن مسائل از زاویهای متفاوت و پیدا کردن راهحلهای جدید و نوآورانه اطلاق میشود. کودکان در زمینه خلاقیت پیش رو هستند. آنها ایده ها و فکرهای دست نخوردهی فراوانی دارند، در واقع بستری آماده برای رشد این مهارت در کودکان وجود دارد که شاید در بزرگسالان کمتر دیده میشود. رشد این مهارت سبب میشود تا کودک در برابر مشکلات بتواند راهحلهای جدید خلق کند و دیدگاه باز و گستردهتر به امور داشته باشد.
- مهارت تفکر انتقادی
یکی از مهارت های مهم در زندگی توانایی تفکر انتقادی است. مدرسه اغلب چنین تفکری را نادیده می گیرد، چرا که کودک باید هر آنچه را که از معلمان می آموزد بپذیرد و بکار ببندد. تفکر انتقادی یعنی تحلیل کردن اطلاعات به کمک منطق، استدلال وخلاقیت. این تفکر به کودک کمک می کند تا هر چیزی را بدون چون و چرا نپذیرد، اگر چیزی به نظرش منطقی نمی رسد، سوال بپرسد و بدنبال شواهد بگردد، تحلیل کند و در نهایت به نتیجه برسد. این مهارت کودکانی آگاه و هشیار می سازد که بازیچه و پیرو اندیشه و دیدگاه دیگران نمیشود و حقیقت وجودی خود را جستجو می کند.
- مهارت مقابله با استرس
همه ما گاهی دچار استرس و نگرانی میشویم. در واقع استرس بخشی جدایی ناپذیری از زندگی ماست. به کمک آن میتوانیم فعال و متمرکزتر عمل کنیم و از خطرات احتمالی دور بمانیم. اما گاهی استرس بیش از حدی را در برهه ای تجربه می کنیم، داشتن دانش مقابله و مدیریت استرس کمک فراوانی به بهبود کیفیت زندگی ما می کند. مهارت مقابله یا مدیریت استرس بهتر است از کودکی آموزش داده شود تا از تشدید مشکلات اضطرابی در کودک پیشگیری کند. با کسب این مهارت در کودک احتمال ابتلا به اختلال های اضطرابی در بزرگسالی کاهش پیدا می کند. سازمان بهداشت جهانی مقابله با استرس را از مهمترین مهارتهای زندگی کودکان وجوانان می داند. از مهارتهای مقابله با استرس میتوان به تکنیکهای تنفس عمیق، ریلکسیشن و یا خودگویه های مثبت اشاره کرد.
- مهارت خودآگاهی
خود آگاهی همانطور که از نامش پیداست یعنی شناخت خودمان. شناخت صفات، ویژگی ها، نقاط قوت و ضعفمان به ما کمک می کند تا تصمیم های درستی بگیریم، علایقمان را دنبال کنیم، بدانیم که از زندگی چه می خواهیم، چه چیزهای برایمان خوب است، در کدام موقعیت ها باید بیشتر مراقب خودمان باشیم، مسیر پیشرفت ما کدام است و غیره. رشد خودآگاهی از سنین کودکی میتواند استقلال و خودکارآمدی بهتری را در کودک ایجاد کند و مسیر زندگی را برای او هموارتر سازد.
مهارت های که درباره آنها گفته شد تنها بخشی از مهارت زندگی اصلی هستند، تیم روانشناسان مکث با برگزاری جلسات فردی و گروهی برای کودکان و مادران به آموزش کامل این مهارت ها میپردازد. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با مکث تماس بگیرید.