اختلال وسواس فکری عملی (OCD) قابل درمان است. شدت علائم OCD و میزان تأثیرگذاری آن روی زندگی شما، نوع درمان پیشنهادی را تعیین میکند.
دو درمان اصلی برای OCD عبارتند از:
- روان درمانی: معمولا نوعی از درمان است که به شما کمک میکند با ترسها و افکار وسواسی خود روبرو شوید، بدون اینکه نیاز به انجام کارهای اجباری برای “درست کردن” آنها داشته باشید.
- دارو درمانی: معمولا با استفاده از نوع خاصی از داروهای ضد افسردگی انجام میشود که میتوانند با تغییر تعادل مواد شیمیایی در مغز به بهبود علائم کمک کنند.
در موارد نسبتاً خفیف OCD، معمولا دوره کوتاهتری از روان درمانی توصیه میشود. اما اگر OCD شدید باشد، ممکن است به دوره طولانیتری از ترکیب روان درمانی و دارو درمانی نیاز داشته باشید. این درمانها میتوانند بسیار مؤثر باشند، اما مهم است که بدانید ممکن است چند ماه طول بکشد تا متوجه بهبودی شوید.
درمان شناختی-رفتاری (CBT)
درمان شناختی-رفتاری (CBT) نوعی گفتار درمانی است که به عنوان اولین روش درمان برای وسواس در نظر گرفته میشود. CBT تحت هدایت یک متخصص سلامت روان آموزش دیده، بر افکار، احساسات، رفتارها و واکنشهای فیزیکی مرتبط با وسواس تمرکز میکند. این کار به منظور آشنا کردن بیمار با جنبههای مختلف این اختلال و کمک تدریجی به کاهش علائم آن انجام میشود.
در طول سالها، انواع مختلفی از درمان از CBT ایجاد شدهاند تا به بیماران مبتلا به وسواس در تسکین و کاهش شدت علائم کمک کنند. قابل توجهترین آنها، درمان پذیرش و تعهد (ACT) است: ACT هنگام واکنش به علائم وسواس، إحساس پذیرش و انعطافپذیری را ارتقا میدهد، زیرا درمانگر به بیمار کمک میکند تا تعهد به رفاه خود را تعریف کرده و آن را دنبال کند.
مواجههسازی و پیشگیری از پاسخ (ERP):
مواجههسازی و پیشگیری از پاسخ (ERP) یک روش درمانی دیگر است که برای درمان وسواس موثر شناخته شده است. ERP با قرار دادن تدریجی بیمار در معرض محرکهایی که او با اضطراب ناشی از وسواس مرتبط میکند، به او کمک میکند تا بر وسواس خود غلبه کند. بیمار تشویق میشود که به طور اجباری به محرکها واکنش نشان ندهد و با گذشت زمان، به مدیریت رفتارهای مرتبط با اضطراب ناشی از وسواس عادت میکند.
با وجود کارآمدی بالای ERP، اجرای این روش برای برخی از بیماران مشکلآفرین است (به خصوص افرادی که تمایلی به انجام تمرینات اضطرابآور مرتبط با مواجهه با محرکهای ترسناک ندارند یا افرادی که دچار وسواس فکری یا عملی ذهنی هستند که اجرای تمرینات پیشگیری از پاسخ را دشوار میکند).
درمان گفتگو محور برای درمان وسواس
درمان وسواس فکری عملی (OCD) معمولا نوعی از رفتار درمانی شناختی (CBT) همراه با مواجه سازی و پیشگیری از پاسخ (ERP) است.
این موارد را شامل می شود:
- همکاری با درمانگر برای تجزیه مشکلات شما به اجزای جداگانه، مانند افکار، احساسات فیزیکی و اعمال شما
- تشویق شما برای روبرو شدن با ترس هایتان و داشتن افکار وسواسی بدون خنثی کردن آن ها با رفتارهای اجباری؛ شما ابتدا با موقعیت هایی که کمترین اضطراب را ایجاد می کنند شروع می کنید و سپس به سراغ مواجه شرایط سخت تر می روید
ممکن است درمان کار سختی باشد، اما بسیاری از افراد زمانی که با وسواس های خود روبرو می شوند، شدت اضطرابی که تجربه می کنند کمتر شده و با به طور کامل از بین می رود.
افراد مبتلا به OCD نسبتاً خفیف معمولاً به حدود 8 تا 20 جلسه درمان با متخصص نیاز دارند، به همراه تمریناتی که بین جلسات در خانه انجام می شود. در صورت ابتلا به OCD شدیدتر، ممکن است به دوره طولانیتری از درمان نیاز داشته باشید.
آماده شدن برای جلسه مشاوره
از آنجایی که اختلال وسواسی جبری اغلب به مراقبت های تخصصی نیاز دارد، ممکن است نیاز به مراجعه به یک متخصص بهداشت روان، مانند روانپزشک یا روانشناس داشته باشید.
کاری که شما می توانید انجام دهید
برای آماده شدن برای جلسه خود، به نیازها و اهداف خود برای درمان فکر کنید. لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- هر گونه علائمی که متوجه شده اید، از جمله انواع وسواس ها و اجبارهایی که داشته اید و چیزهایی که ممکن است به دلیل ناراحتی از آنها دوری کنید یا دیگر انجام ندهید.
- اطلاعات شخصی، از جمله هر گونه استرس، تغییرات اخیر در زندگی و اعضای خانواده با علائم مشابه.
- تمام داروها، ویتامین ها، داروهای گیاهی یا سایر مکمل ها، همراه با دوز مصرفی.
- سوالاتی که می خواهید از پزشک یا درمانگر خود بپرسید.
سوالاتی که باید بپرسید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آیا فکر می کنید من OCD دارم؟
- OCD چگونه درمان می شود؟
- درمان چگونه می تواند به من کمک کند؟
- آیا دارویی وجود دارد که ممکن است به من کمک کند؟
- آیا درمان پیشگیری از مواجهه و پاسخ دهی (ERP) کمک خواهد کرد؟
- درمان چقدر طول خواهد کشید؟
- برای کمک به خودم چه کاری می توانم انجام دهم؟
- آیا بروشور یا مطالب چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟
- آیا وبسایتهایی را توصیه میکنید؟
چه انتظاری از پزشک خود داشته باشید
پزشک شما احتمالاً سوالاتی از شما خواهد پرسید، مانند:
- آیا افکار خاصی بارها و بارها به ذهن شما خطور می کند، با وجود اینکه سعی می کنید آنها را نادیده بگیرید؟
- آیا باید همه چیز به شیوه خاصی چیده شود؟
- آیا باید بارها و بارها دست های خود را بشویید، چیزها را بشمارید یا چیزها را چک کنید؟
- علائم شما از چه زمانی شروع شد؟
- آیا علائم به طور مداوم یا گاهی اوقات بوده است؟
- چه چیزی، در صورت وجود، به نظر می رسد علائم را بهبود می بخشد؟
- چه چیزی، در صورت وجود، به نظر می رسد علائم را بدتر می کند؟
- علائم چگونه بر زندگی روزمره شما تأثیر می گذارد؟ آیا به خاطر علائم خود از چیزی دوری می کنید؟
- در یک روز معمولی، چقدر وقت را صرف افکار وسواسی و رفتارهای اجباری می کنید؟
- آیا تا به حال هیچ یک از بستگان شما دچار اختلال روانی شده اند؟
- آیا هر گونه تروما یا استرس عمده ای داشته اید؟
پزشک یا متخصص بهداشت روان شما بر اساس پاسخ ها، علائم و نیازهای شما سوالات بیشتری خواهد پرسید. آماده شدن برای سوالاتی مانند این به شما کمک می کند تا از زمان جلسه خود نهایت استفاده را ببرید.
دارو درمانی برای درمان وسواس
در صورتی که صحبت درمانی به کنترل وسواس فکری عملی (OCD) شما کمکی نکند، یا وسواس شما شدید باشد، ممکن است نیاز به دارو داشته باشید.
اصلیترین داروهایی که تجویز میشوند، نوعی از داروهای ضد افسردگی به نام مهارکنندههای بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) هستند. این داروها با افزایش سطح مادهای شیمیایی به نام سروتونین در مغز، به بهبود علائم وسواس کمک میکنند.
کلومیپرامین، یک دار ضدافسردگی سه حلقهای و قویترین مهارکننده بازجذب سروتونین، اولین بار در دهه ۱۹۶۰ در مطالعات بدون کنترل، برای درمان علائم وسواس فکری-عملی موثر شناخته شد. کارآیی کلومیپرامین بعدها در آزمایشات کنترل شده به طور واضح تایید گردید.
با معرفی مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) در دهه ۱۹۸۰، گام مهم دیگری در درمان دارویی وسواس فکری-عملی برداشته شد. پس از اثبات کارآیی فلووکسامین در کاهش قابل توجه علائم بیماران و برتری آن نسبت به داروهای ضدافسردگی سه حلقهای به جز کلومیپرامین، مطالعات متعددی اثربخشی مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین را برای بسیاری از بیماران تایید کردهاند. به دلیل عوارض جانبی خفیفتر، مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین در اغلب موارد، به عنوان خط اول دارودرمانی وسواس فکری-عملی شناخته میشوند، هرچند کلومیپرامین همچنان به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد.
استفاده از مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین و کلومیپرامین در درمان وسواس فکری-عملی با درمان افسردگی و سایر اختلالات اضطرابی در دو جنبه مهم تفاوت دارد:
اول، برای مشاهده بهبودی بالینی معمولا به دوزهای بالاتری از داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین نیاز است.
دوم، بهبودی در وسواس فکری-عملی تدریجی است و یک دوره مصرف دارو حداقل به مدت ۱۰ تا ۱۲ هفته برای ارزیابی مناسب اثربخشی آن در نظر گرفته میشود.
ممکن است تا ۱۲ هفته طول بکشد تا تاثیر مصرف این داروها را مشاهده کنید.
اکثر افراد به حداقل یک سال درمان نیاز دارند. اگر بعد از این مدت از شدت علائم کمتر شد، شاید بتوانید مصرف دارو را قطع کنید. البته برخی افراد نیاز دارند برای سالهای طولانیتری از این داروها استفاده کنند.
قطع ناگهانی مصرف این داروها بدون مشورت با پزشک، میتواند باعث عوارض جانبی ناخوشایندی شود. برای کاهش احتمال بروز این عوارض، قطع مصرف دارو به تدریج انجام میشود. در صورتی که علائم شما برگشتند، ممکن است نیاز به افزایش مجدد دوز دارو باشد.
عوارض جانبی دارو درمانی برای درمان وسواس
عوارض جانبی احتمالی مصرف SSRIs عبارتند از: احساس بیقراری، لرزش یا اضطراب احساس تهوع یا استفراغ اسهال یا یبوست سرگیجه مشکلات خواب (بیخوابی) سردرد اختلال در عملکرد جنسی. احتمال بسیار کمی وجود دارد که این داروها باعث ایجاد افکار خودکشی یا تمایل به خودآسیبرسانی شوند. در صورت بروز چنین افکاری، با پزشک خود تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید.
اکثر عوارض جانبی بعد از چند هفته و با عادت کردن بدن به دارو، بهبود مییابند، اما برخی از آنها ممکن است همچنان باقی بمانند.
مصرف این داروها در دوران بارداری یا در صورت بارداری امکانپذیر است، اما این موضوع به صلاحدید پزشک عمومی شما و اینکه آیا فواید دارو بر مضرات آن میچربد، بستگی دارد. برای انتخاب بهترین روش درمانی با پزشک خود صحبت کنید. مراقبت از سلامت روان در دوران بارداری بسیار مهم است، زیرا این دوران میتواند بر سلامت شما و جنینتان تأثیر بگذارد.
نکات مهم برای توجه هنگام استفاده از داروها برای درمان وسواس
هنگام صحبت با پزشک در مورد داروهای وسواس فکری-عملی (OCD)، به موارد زیر توجه کنید:
انتخاب دارو: به طور کلی، هدف کنترل موثر علائم با کمترین دوز ممکن است. گاهی اوقات برای کنترل موثرتر علائم OCD، ممکن است به دوزهای بالاتر دارو نیاز باشد. این غیرعادی نیست که قبل از پیدا کردن دارویی که به خوبی عمل کند، چندین دارو را امتحان کنید. پزشک شما ممکن است برای مدیریت موثر علائم، بیش از یک دارو را توصیه کند. ممکن است هفته ها تا ماه ها طول بکشد تا بعد از شروع مصرف دارو برای علائم خود احساس بهبودی کنید.
عوارض جانبی: همه داروهای روانپزشکی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. با پزشک خود در مورد عوارض جانبی احتمالی هنگام مصرف داروهای روانپزشکی صحبت کنید. همچنین اگر عوارض جانبی آزاردهنده ای را تجربه می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
خطر خودکشی: به طور کلی، اکثر داروهای ضد افسردگی بی خطر هستند. اما در برخی موارد، کودکان، نوجوانان و جوانان زیر 25 سال ممکن است در هنگام مصرف داروهای ضد افسردگی، افزایش افکار یا رفتارهای خودکشی داشته باشند. این امر به ویژه در چند هفته اول پس از شروع مصرف دارو یا تغییر دوز صادق است. در صورت بروز افکار خودکشی، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا کمک اورژانسی دریافت کنید. به خاطر داشته باشید که داروهای ضد افسردگی با بهبود خلق و خوی شما، در درازمدت خطر خودکشی را کاهش می دهند.
تداخل با سایر مواد: هنگام مصرف داروی ضد افسردگی، پزشک خود را در مورد هر گونه داروی تجویزی بدون نسخه، گیاهان دارویی یا سایر مکملهای مصرفی خود مطلع کنید. برخی از داروهای ضد افسردگی می توانند اثربخشی برخی داروهای دیگر را کاهش داده و در صورت ترکیب با داروهای خاص یا مکمل های گیاهی، واکنش های خطرناکی ایجاد کنند.
قطع مصرف داروهای ضد افسردگی: به نظر نمیرسد که داروهای ضد افسردگی اعتیاد آور باشند، اما گاهی اوقات وابستگی جسمی ممکن است رخ دهد. قطع ناگهانی درمان یا از دست دادن چندین نوبت مصرف دارو می تواند باعث علائم شبیه به ترک اعتیاد شود. اینشرایط گاهی اوقات سندرم قطع مصرف نامیده می شود. حتی اگر احساس بهتری دارید، بدون صحبت با پزشک خود مصرف دارو را قطع نکنید. ممکن است علائم OCD عود کند. با پزشک خود همکاری کنید تا دوز دارو را به مرور زمان به طور ایمن کاهش دهید.
سایر روشهای درمانی برای درمان وسواس
گاهی اوقات، روان درمانی و داروها نمی توانند علائم وسواس فکری عملی (OCD) را کنترل کنند. در این شرایط سایر روش های درمان عبارت هستند از:
- برنامه های درمانی بستری و سرپایی فشرده: برنامه های درمانی کامل که بر اصول درمانی مواجه سازی با پاسخ پیشگیری (ERP) تأکید دارند، ممکن است به افراد مبتلا به OCD که به دلیل شدت علائم در زندگی خود مشکل دارند کمک کند. این برنامه ها معمولا چندین هفته طول می کشند.
- تحریک عمقی مغزی (DBS): سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تحریک عمقی مغزی را برای درمان OCD در بزرگسالان 18 سال به بالا که به درمان های سنتی پاسخ نمی دهند، تأیید کرده است. DBS شامل کاشت الکترود در نواحی خاصی از مغز است. این الکترودها پالس های الکتریکی تولید می کنند که ممکن است به کنترل تکانه های غیرعادی کمک کنند. DBS به طور گسترده در دسترس نیست و به ندرت استفاده می شود.
- تحریک مغناطیسی تر جمجمه (TMS): سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) سه دستگاه TMS – BrainsWay، MagVenture و NeuroStar – را برای درمان OCD در بزرگسالان تأیید کرده است. از این دستگاه ها زمانی استفاده می شود که درمان های سنتی موثر نبوده اند. TMS نیازی به جراحی ندارد. این روش از میدان های مغناطیسی برای تحریک سلول های عصبی در مغز برای بهبود علائم OCD استفاده می کند. در طول یک جلسه TMS، یک سیم پیچ الکترومغناطیسی در نزدیکی پیشانی شما روی پوست سر قرار می گیرد. این سیم پیچ یک پالس مغناطیسی ایجاد می کند که سلول های عصبی مغز شما را تحریک می کند.
- تحریک مغناطیسی عمیق مغز (dTMS): تحریک مغناطیسی عمیق مغز (dTMS™) یک دوره درمانی منحصر به فرد است که از میدانهای مغناطیسی برای رسیدن به ساختارهای مغزی مرتبط با اختلالات سلامت روان به صورت ایمن، موثر و غیرتهاجمی استفاده میکند. این روش از سال ۲۰۱۸ برای درمان وسواس (OCD) توسط سازمان غذا و دارو آمریکا تایید شده است، زیرا توانایی ارائه تسکین قابل توجهی را به افرادی که با این بیماری مبارزه میکنند دارد. این یافته توسط یک مطالعه بالینی چند مرکزی، کنترل شده با دارونما در سال ۲۰۱۹ که در مجله آمریکایی روانپزشکی منتشر شد، تایید شد. این مطالعه نشان داد که dTMS به طور موثر و ایمن علائم وسواس را حتی در بیمارانی که به اندازه کافی از دارو یا درمان بهبود نیافته اند، کاهش میدهد. تحریک مغناطیسی عمیق مغز به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی، نیازی به بیهوشی ندارد، میتواند در برنامه روزانه افراد گنجانده شود و هیچ عوارض جانبی بلندمدت یا قابل توجهی ایجاد نمیکند.
جراحی و سایر درمانهای تهاجمی
با وجود گزینههای ذکر شده برای افرادی که با وسواس فکری عملی (OCD) مبارزه میکنند، برخی از بیماران با درمانهای غیرتهاجمی OCD تسکین پیدا نمیکنند. در نتیجه، متخصصان بهداشت و درمانی که بیماران را درمان میکنند، ممکن است استفاده از گزینههای جراحی مغز و اعصاب را به بیماران مقاوم به درمان پیشنهاد دهند.
وسواس فکری عملی مقاوم به درمان (OCD)
اگرچه درمان شناختی-رفتاری (CBT) و مصرف داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI) برای بسیاری از بیماران مبتلا به وسواس فکری عملی (OCD) موثر هستند، اما گروهی از بیماران با این روشهای درمانی استاندارد، بهبودی کمی را در علائم خود تجربه میکنند. وسواس فکری عملی شدید، ناتوانکننده است و پیامدهای ویرانگری برای بیماران و خانوادههایشان به همراه دارد. با وجود معرفی داروهای SSRI و درمان شناختی-رفتاری، OCD مقاوم به درمان همچنان یک مشکل نسبتاً شایع و debilitating (فرساینده و تحلیلبرنده) باقی مانده است.
اگرچه اجماعی در مورد تعریف «مقاوم به درمان» و «ناشی از شکست درمان» (treatment-refractory) برای OCD وجود ندارد، اما به طور کلی، OCD مقاوم به درمان به افرادی اشاره دارد که حداقل در دو دوره درمانی کافی با داروهای SSRI شکست خوردهاند، در حالی که «ناشی از شکست درمان» به درجه بالاتری از شکست درمان اشاره دارد. شکست درمان در مطالعات تحقیقاتی OCD به طور کلی به عدم دستیابی به موارد زیر تعریف میشود:
۱. کاهش امتیاز Y-BOCS به میزان ۲۵ یا ۳۵ درصد. ۲. امتیاز کلی Y-BOCS کمتر از ۱۶. ۳. نمره «بسیار بهبود یافته» یا «کاملاً بهبود یافته» در ارزیابی بهبودی کلی بالینی (CGI) پس از حداقل دو ماه مصرف مونوتراپی SSRI.
برای جمعیت مقاوم به درمان، تعدادی از استراتژیهای درمانی به کار گرفته شده است که میتوان آنها را در سه دسته طبقهبندی کرد: مونوتراپیهای جایگزین، استراتژیهای تقویتکننده و روشهای تهاجمی. در حالی که شواهدی از اثربخشی چندین روش مختلف درمانی در جمعیت OCD مقاوم به درمان وجود دارد، در حال حاضر هیچ اجماع روشنی در مورد بهترین روش درمان بیماران پس از ناکافی بودن داروهای SSRI و درمان شناختی-رفتاری وجود ندارد.
نمی توانم به عنوان یک درمانگر عمل کنم، زیرا من یک مدل زبان بزرگ هستم و مجوز ارائه مشاوره درمانی ندارم. با این حال، می توانم محتوای مربوط به درمان وسواس (OCD) را برای شما به فارسی ترجمه کنم:
درمان تکمیلی برای وسواس فکری عملی (OCD)
در برخی از موارد، درمان وسواس فکری عملی (OCD) با داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI) به تنهایی موثر نیست. در چنین مواقعی، از استراتژیهای تکمیلی برای تقویت اثرگذاری درمان اصلی استفاده میشود. این استراتژیها شامل داروهایی با عملکردی فراتر از سیستم سروتونین هستند که میتوانند به طور قابل توجهی علائم بیماران مقاوم به درمان با SSRI را بهبود بخشند.
تحقیقات نشان دادهاند که افزودن داروهای ضد روانپریشی تیپیک یا غیرتیپیک به روند درمان با SSRI، علائم را در بخش قابل توجهی از بیماران مقاوم به درمان با SSRI به تنهایی، بهبود میبخشد. مطالعات اولیه حاکی از آن بودند که این داروها در بیمارانی با وسواس فکری عملی و تیکهای همزمان، بیشترین تاثیرگذاری را دارند. با این حال، مطالعات جدیدتر نشان میدهند که این داروها در بیماران مقاوم به درمان با یا بدون تیک نیز موثر هستند.
علاوه بر موارد ذکر شده، تعدادی از داروهای دیگر نیز به عنوان درمان تکمیلی در وسواس فکری عملی مقاوم به درمان مورد بررسی قرار گرفتهاند که عموما نتایج آنها قطعی نیست. این داروها شامل کلونازپام، اینوزیتول، کلونیدین، مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز (MAOI) و داروهای ضدآندروژن هستند.
سبک زندگی و درمانهای خانگی برای وسواس فکری عملی (OCD)
در حالی که یک متخصص باید OCD را درمان کند، شما می توانید برای سرعت بخشیدن به برنامه درمانی خود کارهایی انجام دهید:
- آنچه یاد می گیرید را تمرین کنید: با متخصص بهداشت روان خود همکاری کنید تا روش هایی را برای کمک به مدیریت علائم پیدا کنید. این روشها را به طور مرتب تمرین کنید.
- داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید: حتی اگر احساس خوبی دارید، داروهای خود را قطع نکنید. اگر دارو را قطع کنید، به احتمال زیاد علائم OCD باز خواهد گشت.
- به علائم هشدار دهنده توجه کنید: شما و پزشک تان ممکن است مسائلی را که می تواند باعث علائم OCD شما شود را شناسایی کرده باشید. یک برنامه ریزی داشته باشید تا بدانید در صورت بازگشت علائم چه کاری باید انجام دهید. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در علائم یا احساس خود با پزشک یا درمانگر خود تماس بگیرید.
قبل از مصرف سایر داروها، حتما مشورت کنید: قبل از مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک دیگر یا قبل از مصرف هر گونه دارویی بدون نسخه، ویتامین، داروهای گیاهی یا سایر مکمل ها، با پزشک معالج OCD خود تماس بگیرید. این کار به کاهش تداخلات احتمالی کمک می کند.