اختلال کم توجهی- بیش فعالی (ADHD) اختلالی شایع است. بسیاری از بزرگسالان پس از سالها زندگی با این اختلال و ابهام در مورد واکنشهای خود در موقعیتهای خاص، در نهایت متوجه شدند که از اختلال کم توجهی – بیش فعالی رنج میبرند.
جالب است بدانید که ADHD با وضعیتی به نام “نارسایی تنظیم هیجانی” همراه است. این ناتوانی در تنظیم احساسات می تواند منجر به واکنش های بیش از حد، ریسک پذیری بالا، احساس افسردگی یا اضطراب شود. بنابراین، آگاهی از علائم ADHD برای کنترل میزان اثرگذاری آنها بر روند طبیعی زندگی فرزندتان بسیار مهم است. در ادامه این مطلب، به برخی از روش های درمان خانگی بیش فعالی کودکان اشاره میکنیم. همراه ما باشید.
مکمل های غذایی برای درمان خانگی بیش فعالی کودکان
اسیدهای چرب ضروری در درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) در کودکان
تحقیقات اخیر بر تأثیر مثبت اسیدهای چرب ضروری (امگا-3 و امگا-6) در درمان بیش فعالی (ADHD) کودکان تمرکز کرده است. مصرف مکملهای این اسیدهای چرب ممکن است به بهبود توجه و کاهش رفتارهای بیش فعالانه کمک کند.
مطالعات نشان دادهاند که مصرف مکمل نظیر اسیدهای چرب غیر اشباع (EPA 186 میلیگرم در روز، DHA 480 میلیگرم در روز)، اسید گاما-لینولنیک 96 میلیگرم، ویتامین E 60 واحد بینالمللی، اسید لینولئیک سیز (864 میلیگرم، AA 42 میلیگرم) و روغن آویشن 8 میلیگرم میتواند در بهبود علائم ADHD نقش داشته باشد.
تحقیق دیگری نیز نشان داده است که مصرف ترکیبی مکملهای اسیدهای چرب ضروری (مکمل حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع (PUFA) شامل 480 میلیگرم DHA، 80 میلیگرم EPA، 40 میلیگرم اسید آراشیدونیک (AA)، 96 میلیگرم اسید گاما-لینولنیک (GLA) و 24 میلیگرم آلفا-توکوفرول استات) منجر به بهبود مشکلات عدم توجه و رفتارهای مقابلهجویانه در کودکان شده است.
منیزیم
منیزیم عنصری است که در بدن انسان بیش از ۶۰۰ عملکرد سلولی دارد که بسیاری از این عملکردها با سلامت مغز مرتبط هستند. مطالعات نشان دادهاند که مصرف ترکیبی منیزیم (به میزان ۶ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز) همراه با ویتامین B6 (به میزان ۰.۶ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز) به مدت ۸ هفته، میتواند در بهبود علائم ADHD در کودکان مؤثر باشد.
ویتامین C و تاثیر آن بر بیش فعالی (ADHD)
ویتامین C فواید زیادی برای بدن دارد، نه تنها برای سیستم ایمنی بدن، بلکه برای بسیاری از کارکردهای دیگر در بدن ما نیز مفید است. در یک مطالعه، ترکیب ویتامین C با اسید آلفا لینولنیک (ALA) که در روغن بذر کتان وجود دارد، تاثیر مثبتی بر رفتار کودکان مبتلا به بیش فعالی (ADHD) داشت. این اثرگذاری مثبت ممکن است به دلیل خواص آنتیاکسیدانی ویتامین C و دسترسی بیشتر سلولها به آن در صورت ترکیب با ALA باشد.
کمبود مواد معدنی و تاثیر آن بر ADHD
تحقیقات نشان دادهاند که کمبود برخی مواد معدنی میتواند در بروز علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) نقش داشته باشد. به همین دلیل، مصرف مکملهای معدنی میتواند به عنوان یک راهکار برای بهبود علائم در نظر گرفته شود. مواد معدنی به جذب و تجزیهی انتقالدهندههای عصبی مهم مرتبط با ADHD کمک میکنند و بنابراین، مصرف یک مجموعه معدنی با کیفیت بالا میتواند مفید باشد.
روی
روی یک ماده مغذی ضروری است که نقش حیاتی بسیاری در بدن ایفا می کند. از آنجا که بدن به طور طبیعی روی تولید نمی کند ، ما باید آن را از طریق غذا یا مکمل به دست آوریم. روی برای بسیاری از فرآیندهای بدن ما از جمله عملکرد ایمنی بدن ، بهبود زخم و رشد و نمو مورد نیاز است.
تحقیقات نشان می دهد که روی ممکن است در بهبود برخی از علائم رفتاری نیز مفید باشد. یک مطالعه خاص نشان داد که کودکانی که با سولفات روی (150 میلی گرم) تغذیه شده اند ، کاهش تکانشگری ، بیش فعالی و مشکلات در موقعیتهای اجتماعی را نشان داده اند.
آهن، عنصری حیاتی برای سلامتی کودک شما
آهن یک ماده معدنی مهم در بدن است که چندین وظیفه حیاتی بر عهده دارد. مهمترین وظیفه آن، حمل اکسیژن در سراسر بدن به عنوان بخشی از گلبولهای قرمز است. تحقیقات زیادی در مورد تأثیر آهن در درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) انجام شده است. دلیل این امر این است که آهن در ساخت آدرنالین و دوپامین نیز نقش دارد و این دو ماده ممکن است در افراد مبتلا به ADHD اختلال داشته باشند.
ویتامین D و اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
تحقیقات جدید نشان میدهد که مصرف مکمل ویتامین D ممکن است به بهبود علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) کمک کند. این بررسی جامع که بر روی چندین مطالعه انجام شده است، بیانگر تاثیر احتمالی ویتامین D در کاهش علائم ADHD است. با این حال، محققان اشاره میکنند که میزان بهبود در کنترل تکانه (Oppositional Measures) از لحاظ آماری معنیدار نبوده است.
از نظر ایمنی، نتایج این بررسی نشان میدهد که مصرف مکمل ویتامین D در مقایسه با دارونما (Placebo) عوارض جانبی خاصی به همراه نداشته است. همچنین، مصرف این مکمل منجر به افزایش سطح ویتامین D در خون افراد مبتلا به ADHD شده است.
اسیدهای آمینه (پروتئین) و انتقال دهندههای عصبی
مغز ما انواع مختلفی از پیامرسانهای شیمیایی به نام «انتقالدهندههای عصبی» تولید میکند که وظیفه تنظیم بیداری و خواب را بر عهده دارند. برای مثال، کودکانی که مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) هستند، ممکن است پس از خوردن یک صبحانه و ناهار پر از پروتئین عملکرد بهتری داشته باشند.
پروتئینها با تأمین «اسیدهای آمینه» بر عملکرد مغز تأثیر میگذارند. اسیدهای آمینه بلوکهای سازندهی انتقالدهندههای عصبی هستند که به عنوان پیامرسانهای بیوشیمیایی، سیگنالها را از یک سلول مغزی به سلول دیگر منتقل میکنند. هرچه از این انتقالدهندههای عصبی و پیامرسانها بهتر پشتیبانی کنید، عملکرد کودک مبتلا به ADHD، مثلاً در مدرسه، میتواند بهتر شود.
دو اسید آمینه به طور خاص، «تریپتوفان» و «تیروزین»، برای ساخت بلوکهای انتقالدهندههای عصبی اهمیت ویژهای دارند. این اسیدهای آمینه بر روی انتقال دهندههای عصبی مانند «سروتونین» (ساخته شده از تریپتوفان) و همچنین «دوپامین»، «اپینفرین» و «نوراپینفرین» (ساخته شده از تیروزین) تأثیر میگذارند. لازم به ذکر است که تریپتوفان یک اسید آمینهی ضروری است.
جینسینگ
تحقیقات نشان داده است که جینسینگ ممکن است با افزایش سطح دوپامین و نوراپینفرین، علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) را بهبود بخشد. جینسینگ دارای خواص آنتیاکسیدانی و ضد التهابی مفیدی است و این ممکن است بخشی از دلیل کمک آن به کاهش علائم ADHD باشد. همچنین ممکن است به بهبود عملکردهای مغز مانند حافظه، رفتار و خلق و خو و همچنین تقویت سیستم ایمنی بدن و کمک به مدیریت قند خون کمک کند. مصرف جینسینگ ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد، بنابراین مهم است که پزشک خود را از تمام داروهایی که مصرف می کنید مطلع کنید.
زعفران
تحقیقات اولیه و محدود نشان داده است که مصرف کپسول زعفران، ادویه گرانبهای طلایی رنگ، ممکن است باعث بهبود علائم ADHD در کودکان شود. اما برای اینکه جامعه پزشکی زعفران را به عنوان یک درمان تایید کند، تحقیقات بیشتری لازم است. همچنین مصرف بیش از حد زعفران میتواند برای برخی شرایط سلامتی عوارض جانبی داشته باشد، بنابراین هرگز بدون مشورت با پزشک خود از آن استفاده نکنید.
ورزش برای درمان خانگی بیش فعالی کودکان
ورزش مثل قرص معجزه آسا عمل نمی کند، اما تحرک بدنی به عنوان بخشی از برنامه روزانه می تواند به طور کلی تمرکز کودک شما را تقویت کند. یک مطالعه اخیر نشان می دهد که حتی ۳۰ دقیقه فعالیت هوازی در روز که ضربان قلب را بالا ببرد، در کودکان باعث بهبود خلق و خو و کاهش علائم اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD) می شود. در مورد بزرگسالان هنوز مطالعات زیادی انجام نشده است، اما چندین مطالعه نشان داده اند که ورزش می تواند به افزایش انگیزه، کنترل تکانه و کاهش علائم عاطفی مانند نگرانی، سردرگمی و افسردگی کمک کند.
تغییرات سبک زندگی برای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
تحقیقات نشان داده اند که برخی از فعالیت ها و عادات روزمره می توانند به افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) کمک کنند، با این حال برای تایید اثربخشی آنها به مطالعات علمی بیشتری نیاز است.
این روش ها برای والدینی که به دنبال راهکارهایی برای کمک به فرزندان خود هستند، می توانند مفیدتر از برخی روش های دیگر باشند، به ویژه با توجه به اینکه خطرات کمی دارند. بر اساس این بررسی، برخی از تغییرات سبک زندگی زمانی که در کنار درمان های رایج به کار گرفته شوند، می توانند بیشترین فواید را به همراه داشته باشند:
- بیوفیدبک یا نوروفیدبک: در این روش، متخصص با استفاده از تجهیزات ویژه، الگوهای امواج مغزی فرد را ثبت می کند. نتایج این کار به فرد کمک می کند تا متوجه شود فعالیتها و واکنشهای مختلف چگونه بر او تاثیر می گذارند. بر اساس این اطلاعات، فرد می تواند رفتار خود را برای دستیابی به نتایج مطلوب تنظیم کند.
- ورزش و آرامش: یوگا، ماساژ و مدیتیشن می توانند به کاهش برخی از علائم ADHD کمک کنند. همچنین، هر نوع ورزش منظم می تواند به فرد در مقابله با استرس یاری برساند. والدین، مراقبین و فرزندان می توانند در صورت تمایل این فعالیت ها را با هم انجام دهند.
- ارتباط با طبیعت: برخی مطالعات نشان داده اند که کودکان مبتلا به ADHD پس از گذراندن وقت در فضای باز و سرسبز، تمرکز بهتری پیدا می کنند. با این حال، در حال حاضر هیچ مدرکی در مورد مدت زمان لازم برای گذراندن وقت در فضای سبز برای مشاهده پیشرفت و یا ماندگاری این بهبودی ها وجود ندارد.
بهترین غذاها برای کودکان مبتلا به اختلال کمتوجهی-بیشفعالی (ADHD)
- غذاهای کامل و بدون افزودنی: به دلیل ماهیت سمی برخی از افزودنیهای غذایی، بهتر است کودکان مبتلا به ADHD از غذاهای کامل و فرآورینشده استفاده کنند. این مواد افزودنی شامل شیرینکنندههای مصنوعی، نگهدارندهها و رنگهای خوراکی موجود در غذاهای فرآوریشده میتوانند به طور خاص برای افراد مبتلا به اختلال کمتوجهی-بیشفعالی (ADHD) مشکلساز باشند.
- غذاهای سرشار از ویتامینهای گروه B: ویتامینهای گروه B به حفظ سلامت سیستم عصبی کمک میکنند. حتما محصولات ارگانیک حیوانی و سبزیجات برگ سبز را در رژیم غذایی کودکان خود بگنجانید. طبق گفتهی مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، ویتامین B6 برای ساخت و استفاده از مواد شیمیایی ضروری مغز مانند سروتونین، دوپامین و نوراپینفرین مورد نیاز است. در واقع، یک مطالعهی اولیه نشان داده است که ویتامین B6 در بهبود رفتار نسبت به ریتالین کمی مؤثرتر است! برای بهبود علائم ADHD ماهی تن، موز، ماهی آزاد، گوشت گاو تغذیهشده با علوفه و سایر غذاهای غنی از ویتامین B6 را در رژیم غذایی کودک خود بگنجانید.
- مرغ: تریپتوفان یک اسید آمینهی ضروری است که به بدن در سنتز پروتئینها و تولید سروتونین کمک میکند. سروتونین نقش مهمی در خواب، التهاب، خلق و خوی احساسی و موارد بسیار دیگری دارد. طبق گفتهی سیستم بهداشت دانشگاه میشیگان، در بسیاری از افراد مبتلا به اختلال کمتوجهی-بیشفعالی (ADHD) عدم تعادل در سطح سروتونین مشاهده شده است. سروتونین با کنترل تکانه و پرخاشگری، که از علائم ADHD هستند، ارتباط دارد.
- صبحانه: برای برخی از افراد، به ویژه افراد مبتلا به ADHD، صبحانه به بدن در تنظیم قند خون و ثبات نوسانات هورمونی کمک میکند. صبحانهای حاوی حداقل ۲۰ گرم پروتئین میل کنید.
غذاهایی که در صورت ابتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) باید از آنها اجتناب کرد:
- قند: این ماده اصلیترین محرک برای اکثر کودکان و برخی از بزرگسالان مبتلا به ADHD است. از مصرف هرگونه شکل قند غلیظ از جمله آب نبات، دسر، نوشابه یا آبمیوههای صنعتی خودداری کنید.
- گلوتن: برخی از محققان و والدین گزارش کردهاند که مصرف گلوتن در کودکانشان منجر به بدتر شدن رفتار میشود. گلوتن پروتئینی است که در گندم یافت میشود و برخی افراد نسبت به آن حساسیت دارند. از تمام غذاهای حاوی گندم مانند نان، پاستا و غلات گندم خودداری کنید. به دنبال جایگزینهای بدون گلوتن یا حتی بدون غلات باشید.
- لبنیات سنتی: اکثر لبنیات گاو حاوی کازئین A1 است که میتواند واکنشی مشابه گلوتن ایجاد کند و به همین دلیل باید از رژیم غذایی کودک حذف شود.با این حال، شیر بز حاوی این پروتئین نیست و برای بسیاری از افراد مبتلا به ADD/ADHD گزینه بهتری است.
- رنگهای خوراکی: کودکان مبتلا به ADHD ممکن است به انواع رنگهای خوراکی حساسیت داشته باشند، بنابراین باید از تمام غذاهای فرآوریشده اجتناب کرد. رنگدهنده ها تقریباً در تمام غذاهای فرآوریشده تجاری وجود دارند مانند نوشیدنیهای ورزشی، آب نبات، انواع کیک، ویتامینهای جویدنی و حتی خمیر دندان.
- کافئین: در حالی که برخی مطالعات نشان دادهاند کافئین ممکن است به برخی از علائم ADHD کمک کند، بهتر است مصرف کافئین را به حداقل برسانید یا از آن اجتناب کنید، زیرا این مطالعات تأیید نشدهاند. علاوه بر این، عوارض جانبی کافئین، از جمله بیخوابی، اضطراب و ورم معده، میتواند به تشدید علائم ADD/ADHD کمک کند.
- MSG و HVP: اعتقاد بر این است که این دو ماده افزودنی سطح دوپامین را در کودکان و بزرگسالان کاهش میدهند. دوپامین با سیستمهای لذت و پاداش مغز مرتبط است. برای افراد مبتلا به ADD/ADHD، داشتن سطح متعادل دوپامین ضروری است.
- نیتریتها: نیتریتها که معمولاً در گوشتهای بستهبندی شده، غذاهای کنسرو شده و بسیاری از غذاهای فرآوری شده یافت میشوند، با افزایش دیابت نوع ۱ دوران کودکی، انواع خاصی از سرطان و سندرم روده تحریکپذیر (IBS) مرتبط هستند. علاوه بر این، میتواند باعث افزایش ضربان قلب، مشکل در تنفس و بیقراری شود که علائم ADHD را بدتر میکند.
- شیرینکنندههای مصنوعی: شیرینکنندههای مصنوعی نه تنها برای سلامتی مضر هستند، بلکه برای افراد مبتلا به ADHD، عوارض جانبی آنها میتواند ویرانگر باشد. شیرینکنندههای مصنوعی باعث ایجاد تغییرات بیوشیمیایی در بدن میشوند که برخی از آنها میتوانند به عملکرد شناختی و تعادل عاطفی آسیب بزنند.
- حساسیتهای غذایی شخصی: هفت آلرژن اصلی از جمله سویا، گندم و لبنیات سنتی که در بالا ذکر شد، به همراه بادام زمینی، مغزهای درختی، تخم مرغ و صدف را حذف کنید. علاوه بر این، هر گونه غذا یا نوشیدنی که باعث آلرژی شخصی شما میشود را حذف کنید. این موارد ممکن است شامل پاپایا، آووکادو، موز و کیوی (برای افراد مبتلا به آلرژی لاتکس) ویا گشنیز، زیره و رازیانه (که همگی از یک خانواده هستند) ویا شکلات باشد.
راهکارهای تغییر سبک زندگی برای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
به عنوان والدین یک کودک مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، چالش شما نه تنها یافتن درمانهای طبیعی موثر برای این اختلال است، بلکه ایجاد محیطی است که از خلاقیت فرزندتان حمایت کند و یادگیری او را تقویت نماید. در این راستا، نکاتی برای تغییر سبک زندگی او ارائه شده است:
1. ابراز محبت (و درخواست محبت)
کودکانی که با ADHD زندگی میکنند به این اطمینان نیاز دارند که بدانند بچههای بدی نیستند. اگر شما فقط به رفتارهای منفی آنها واکنش نشان دهید، میتواند باعث ایجاد رفتارهای منفی بیشتر شود. راههایی برای تعریف و تمجید از فرزندتان پیدا کنید، در عین حال آنها را در قبال اعمالشان مسئول بدانید. به آنها فرصت دهید تا شما را شگفتزده کنند.
2. فراهم کردن فرصت برای موفقیت
یک کودک زمانی که شما واقعاً از او هیجانزده و خوشحال هستید، متوجه میشود. برای آنها فرصتهایی را فراهم کنید که بتوانند در آن موفق شوند. آنها را در فعالیتهای خلاقانه مانند نقاشی و طراحی درگیر کنید.
3. ورزش منظم و بازی در فضای باز
برای کودکان مبتلا به ADHD، سوزاندن مقداری از انرژی اضافی در طول روز میتواند به متعادل کردن سطح هورمونها و فراهم کردن بلوکهای سازنده برای داشتن استخوانها و ماهیچههای سالم کمک کند. او را تشویق به فعالیتهای بدنی و بازی در فضای باز کنید.
4. ایجاد یک سیستم سازماندهی مناسب کودک
از یک دفترچه یادداشت با لیست کارهایی که باید روزانه انجام دهد، یا یک نمودار روی دیوار برای کمک به سازمان دهی روتین کودکتان استفاده کنید. اولویتبندی کارها از جمله تکالیف مدرسه، کارهای خانه، ورزش و فعالیتهای تفریحی را به او آموزش دهید.
5. آموزش آشپزی به فرزندتان
از آنجایی که ارتباطی بین اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) و مواد غذایی مصرفی وجود دارد، فرزند شما باید یاد بگیرد کدام غذاها باعث تشدید این اختلال میشوند و کدام غذاها میتوانند به بهبود آن کمک کنند. با فرزندتان وقت بگذرانید و به او اجازه دهید که روشهای جالب برای پختن ماهی، گوشت، مرغ و میوهها و سبزیجات تازه را کشف کند.
6. ایجاد الگوی خواب سالم
کمبود خواب و اختلال در ریتم شبانهروزی میتواند در شروع یا شدت علائم ADHD نقش داشته باشد. علاوه بر این، محققان اشاره میکنند که عواقب بلندمدت مشکلات خواب در افراد مبتلا به ADHD شامل چاقی، عملکرد ضعیف تحصیلی و اختلال در تعامل والدین و کودک میشود.
اگر فرزند شما با اختلال خواب دست و پنجه نرم میکند یا دائماً در وسط شب از خواب بیدار میشود، مداخلات طبیعی مانند ملاتونین، نوردرمانی و تکنیکهای آرامشبخش را در نظر بگیرید. همچنین مهم است که یک روال شبانه ایجاد کنید که شامل رعایت یک ساعت خواب و بیداری ثابت در هر روز باشد.
7. اجتناب از تنفس دهانی
تحقیقات انجامشده در ژاپن نشان میدهد که افرادی که عادت دارند از طریق دهان نفس بکشند، بیشتر از کسانی که از طریق بینی نفس میکشند، در معرض خطر ابتلا به ADHD و اختلالات خواب قرار دارند. این به دلیل تفاوت در میزان بار اکسیژن در مغز است که میتواند بر عملکرد مغز در کودکان و بزرگسالان تأثیر بگذارد. تنفس دهانی باعث افزایش بار اکسیژن به قشر پیشانی مغز شده و در نتیجه باعث خستگی مرکزی و اختلالات خواب میشود.
اینکه چرا بعضی از کودکان به جای بینی از دهان نفس میکشند، دلایل مختلفی میتواند داشته باشد. دلیل اصلی این مشکل، گرفتگی مجاری بینی است. گرفتگی بینی میتواند به خاطر سرماخوردگی، حساسیت یا حتی بزرگ شدن لوزهها و آدنوئید (بافتهای لنفاوی در پشت بینی و حلق) باشد.
برای اینکه کودکتان بتواند راحتتر از بینی نفس بکشد، راهکارهایی وجود دارد. یکی از این راهکارها استفاده از گشادکنندههای بینی است. این وسیله به باز شدن مجرای بینی کمک میکند تا هوا راحتتر جریان داشته باشد.
راهکار دیگر استفاده از دستگاه فشار هوای مداوم مثبت (CPAP) است. این دستگاه معمولا شبها به کار میرود و با ایجاد فشار هوای ملایم، به باز ماندن مجاری تنفسی کمک میکند.
البته به خاطر داشته باشید که تشخیص علت اصلی مشکل و تجویز راهحل مناسب برعهده پزشک متخصص اطفال است. پس حتما با پزشک کودکتان در این مورد صحبت کنید تا بهترین روش درمانی برای او را پیدا کنید.